Egzaminimi neurologjik: Nervat kranialë apo të kokës

Egzaminimi neurologjik: hyrje.

Egzaminimi neurologjik: Statusi mendor

Vlerësimi i neurologjik i nervave kranialë apo të kokës

Nervi i parë kranial – Nervi olfaktiv (i nuhatjes)

Nuhatja, që është funksion i nervik olfaktiv apo olfaktor, shpesh vlerëzohet ekskluzivisht pas një traume kranike apo kur dyshohen dëmtime prej një meningjiome në gropën kranike të përparme, apo në pacientët që referojnë një tjetërsim të nuhatjes apo të shijes.
I kërkohet pacientit që të identifikojë erëra\aroma, si për shembul, sapn, kafe, karafila, duke i afruar këto një nga një tek çdonjë flegër ndërsa vrima tjetër e hundës mbylllet. Alkoli, anmoniaku dhe substanca të tjera irrituese që shërbejnë për të testuar receptorët nocioceptivë të nervit të 5të kranik (n. trigjemina), përdoren vetëm kur dyshojmë se gjendemi përballë një pacienti që po simulon (po bën gjoja).

 

Nervi i dytë kranial – Nervi optik (i të parit)

Për sa i përket nervit të dytë kranial, nervit optik, hetohet mprehtësia pamor\vizive duke përdorur tabelat e Snellenit për shikimin nga larg apo një tabelë të mbajtur në duar për shikimin nga afër. Çdonjë sy vlerësohet veças, me syrin tjetër të mbuluar.
Perceptimi i ngjyrave egzaminohet duke përdorur tabela standarde si ajo e ishhiharas ap e Hardy-Rand-Ritter që formojnë numra apo figura të zhytura në një fushë me pika të ngjyrosura në mënyrë specifike.
Fusha pamore vlerësohet me krahasim të drejtëpërdrejtë të katër kuadrantëve pamorë. Egzaminohen reagimi pupilar (i bebes së syrit) i drejtëpërdrejtë dhe ai konsensual. Kryehet edhe egzaminimi i fundusit të syrit nëpërmjet oftalmoskopit.

 

Nervi i tretë, katërt dhe i gjashtë kranial – Nervi okulomotor, troklear dhe abducent

Për vlerësimin e okulomotorit n.3të, të troklearit 4të, dhe të abducentit 6të, sytë vëzhgohen për simetrinë e lëvizjes, për pozicionet e kokërdhokëve të syve, për asimentrinë apo uljen e qepallave (ptozë), tkurrjet apo lëvizjet e shpejta të globeve okulare dhe të qepallave. Lëvizjet ekstraokuare të kontroluara nga këto nerva testohen duke i kërkuar pacientit që të ndjeki gishtin e egzaminatorit në lëvizje në të 4 kuadrantet, edhe përtej linjës mediane dhe drejtë majës së hundës. Kjo metodikë mund të zbulojë një nistagmus dhe paralizë të muskujve okularë. Një nistagmus me amplitudë të shkurtër dhe të lehtë në vështrimin lateral është normale.
Anizokoria apo thënë ndryshe, diferenca në përmasat e pupilave (bebeve të syrit) duhet vëzhguar një një ambient pak të ndriçuar. Përgjigjia pupilare ndaj dritës testohet për simetrinë dhe menjëhershmërinë në përgjigje.

 

Nervi i pestë kranial – Nervi trigjeminal

Tre degët sensitive (oftalmike, maksilare dhe mandibulare) të nervit të 5të kranial, n. trigjeminal, verësohen duke testuar ndjeshmërinë e fytyrës dhe duke prekur lehtë me një copë pambuku pjesën e poshtëme apo anësore\laterale korneale (kjo e fundit për të analizuar refleksin korneal). Në ato raste kur ndjeshmëria e fytyrës ka humbur, duhet egzaminuar këndi mandibular, sepse kursimi i kësaj zone prej humbjes së ndjeshmërisë (zonë kjo e inervuar nga rrënjët spinale të C2) sugjeron një problem në ngarkim të n. trigjeminal.
Një refleks i reduktuar në ‘shkeljen e syrit’ për shkak të një dobësie të nervit facial, për shembull një paralizë e n. të 7të kranial, duhet dalluar nga një reduktim apo mungesë e ndjeshmërisë kornealle që është e shpeshtë në mbajtësit e lenteve në kontakt. Një pacient me dobësi të n. facial, e dallon copëzën e pambukut normalisht në të dyja krahët, edhe pse aftësia për të ‘shkelur syrin’ është e reduktuar..
Funksioni motor i n.trigjeminal egzaminohet duke palpuar muskujt maseterë ndërsa pacienti i mban dhëmbët të mbyllur dhe duke e ftohur që ta hapi gojën kundër një rezistence. Nëse një muskul pterigoid është i dobët, mandibula devijon drejtë atij kahu kur goja hapet.

 

Nervi i shtatë kranial – Nervi facial

Nervi i 7të kranial apo n. facia vlerësohet duke kontrolluar dobësinë në ngarkim të gjysmëfytyrës. Asimetria në lëvizjet e fytyrës shpesh është më evidente gjatë bashkëbisedimit spontan, veçanërisht kur pacienti buzëqesh, apo në rast të një tjetërsimi\alteracioni të gjendjes së ndërgjegjes, në ngërdheshjet e provokuara nga një stimul i dhimbshëm.
Nëse pacienti paraqet një dobësi të kufizuar në pjesën e ulët të gjysmëfytyrës (dmth kur rrudhat e ballit dhe mbyllja e syve janë të prezervuara), etiologjia e dobësisë\dëmtimit së n. të 7të kranial gjendet më tepër në nivel qëndror dhe jo aq në nivel periferik.
Shija në 2\3 e përparme të gjuhës mund të egzaminohet duke aplikuar substanca të ëmbla, të athëta, të kripura apo të hidhura nëpërmjet një tamponi prej pambuku, fillimisht në një krah të gjuhës dhe mëpastaj në krahun tjetër.
Hiperakusia që tregon një dobësi\dëmtim të muskulit stapedius, mund të individuohet duke mbajtur një diapazon afër veshit.

 

Nervi i tetë kranial – Nervi vestibulokoklear, akustik, dëgjimor.

Duke qenë se nervi i 8të kranial tejçon stimuj dëgjimorë dhe vestibularë hetimi i tij kërkon vlerësimin e testeve të dëgjimit dhe testeve të funksionalitetit vestibular.
(Dëgjimi. Funksioni vestibular. Marramendja akute. Sindroma vestiibuare akute. Marramendje episodike të provokuara nga ndryshimi i pozicionit.)
(Për këto nuk do të flasim.)

 

Nervi i nëntë dhe i dhjetë kranial – Nervi glosofaringeal dhe nervi vagus.

Zakonisht këta dy nerva vlerësoen së bashku, njëkohësisht. Vlerësohet nëse qiellëza nggrihet në mënyrë simetrike ndërsa pacienti ia bën ‘ah’.
Mund të përdoret një ulëse gjuhe për të prekut një kah të faringut të pasëm, dhe mëpastaj tjetrin, dhe vëzhgohet simetria në refleksin faringeal. Mungesa bilaterale e refleksit faringeal është frekunete në subjektet e shëndetëshme dhe mund të mos jetë domethënëse.
Në një pacient në gjendje të pandërgjegjëshme, apo nën intubacion, nëse praktikohet një aspiracion nëpërmjet tubit endotrakeal normalisht provokohet refleksi i kollës.
Nëse është e pranishme disfoni duhen inspektuar kordat zanore. Një disfoni e izoluar, me refleks faringea dhe ngritje të qiellëzës normale, duhet të na induktojë në kërkimin e dëmtimeve të tjera të mundshme, si për shembull një linfomë mediastinike, një aneurizmë të aortës, shkaqe këto që mund të krijojnë presion, pra të shtypin, nervin laringeal rekurrent.

 

Nervi i njëmbëdhjetë kranial – Nervi aksesor spinal

Ky nerv vlerësohet duke testuar muskujt që ai inervon. Muskulin sternokleidomastoid dhe muskulin trapezius. I kërkohet pacientit që të kryejë lëvizje që të angazhojnë këto grupe muskulore.

 

Nervi i dymbëshjetë kranial – Nervi hipoglos

Ky nerv vlerësohet duke i kërkuar pacienti që të nxjerri jashtë gjuhën dhe duke e vëzhguar për atrofi, për fashikullacione dhe dobësi. Devijimi i i gjuhës ndodh drejt kahut të dëmtimit.

 

–
© mbi tekstin Rinstinkt Blog

Endokarditi infektiv

Endokarditi infektiv

Endokarditet infektive janë infeksione septicemike që e kanë burimin septik në endokard (një pjesë e muskulit të zemrës). Endokarditet infektive janë infeksionet më të shpeshta dhe më të rëndësishme të aparatit kardio-qarkullues.

Një ndarje klasike e endokarditeve është në endokardite akute dhe endokardite subakute. Ndarja kryhet duke u bazuar mbi disa elementë të ndryshëm si kohëzgjatja e sëmundjes (më e madhe apo më e vogël se 6 javë), prania e një kardiopatie paraprake (e zakonshme në formën subakute, shpesh jo e pranishme në formën akute të endokarditeve), rrugëtimi klinik, etj.

Etiologjia e endokarditit infektiv

Të gjitha llojet e baktereve mund të jenë përgjegjëse për infeksione endokardiake, por llojet që prevalojnë mbi të tjerat janë: streptokoku, enterokoku dhe stafilokoku.

Patogjeneza e endokarditit infektiv

Lindja e një infeksioni endokardiak kërkon praninë e disa kushteve të njëkohshme, që gjithsesi janë të pavarur ndërmjet tyre.

Prania e një tjetërsimi paraprak të sipërfaqes së endokardit, në veçanti e sipërfaqes valvulare, përbën një vendndodhje tepër të favorshme për vendosjen, rritjen dhe shumimin e baktereve. Vendet e parapëlqyera janë sipërfaqja atriale e valvulës mitrale dhe sipërfaqja ventrikulare e valvulës aortike.

Në rreth 40% të rasteve kushti paraprak për vendosjen e një infeksioni endokardik përfaqësohet nga valvulopati aterosklerotike të kalcifikuara.

Një kusht i rëndësishëm për lindjen e endokarditit infektiv është edhe ndërhyrja kardiokirurgjike. Nga 1-4% e pacientëve të marrin një protezë valvulare zhvillojnë endokardit infektiv.

Sidosi, cilado që të jetë porta e hyrjes në organizëm të agjentit patogjen, historia natyrore e sëmundjes mund të skematizohet si vijon:
1. hyrje e mikroorganizmit në organizëm nëpërmjet portave të ndryshme (heqja e një dhëmbi, ndërhyrje kirurgjikale periodontale, bronkoskopi, intubacion, endoskopi, biopsi hepatike, kateterizim, infeksion i lëkurës dhe i nënlëkurës, aplikimi i protezave etj.)
2. bakterihemi (qarkullim bakterit/mikroorganizmit nëpërmjet qarkullimit të gjakut)
3. vendosje e baktereve në endokard dhe formimi i një burimi sepsigjen.
4. formim i burimeve metastatike që lokalizohen në vende të ndryshme në varësi të vendodhjes së burimit fillestar (zemra e majtë apo e djathtë).
5. prodhim kundërtrupash kundër mikroorganizmit shkaktar dhe si pasojë formim imunokompleksesh qarkulles që mund të jenë përgjegjës për manifestime të ndryshme patologjike si glomerulonefrit, fenomene vaskuliti, fenomente lëkurore etj.

Simptomatologjia në rast endokarditi infektiv

Simptomatologjia përfshin:
1. femomene infektive të përgjithshme (lodhje, zbehtësi, temperaturë me natyrë të ndryshueshme)
2. femomene kardiake (fishkëllimë/zhurmë kardiake)
3. fenomene embolike (që godasin shpretkën, trurin, veshkat, arteriet koronare, retinën dhe vasa vasorum-et – apo embolitë pulmonare në rast se infeksioni gjendet në zemrën e djathtë.)
4. fenomene të shkaktuara nga imunokomplekse (nyet e Oslerit, glomerulonefriti, artralgji).

Diagnoza

Diagnoza e shpejtë është tepër e rëndësishme sepse lidhet edhe me mbijetesën e pacientit. Është e rëndësishme të dyshohet për endokardit infektiv në rast temperature që zgjat prej të paktën një jave në një subjekt që vuan nga një kardiopati, veçanërisht nëse temperatura lind si pasojë e një heqje dentare, aplikimit të një kateterizmi etj procedurash që mund të shkaktojnë futjen e baktereve në qarkullimin e gjakut.
Mund të hipotizohet prania e një endokarditi infektiv edhe në rast temperature që prek subjekte me proteza valvulare dhe në temperaturat e zgjatura në subjektet toksiiko-vartës.

Megjithatë, diagnoza nuk është e lehtë meqë mungojnë shenjat tipike që do të mund ta përdallonin gjendjen në fjalë nga të tjera që mund të shfaqin shenja të ngjashme.

Element përcaktues është kryerja e hemokulturave përpara trajtimit me entibiotik ose të paktën 48 orë pas ndalimit të tij. Pozitiviteti i një hemokulture sidosi nuk mjafton që endokarditit të përdallohet nga një bakterihemi e thjeshtë.

Diagnoza përdor edhe ekokardiografinë, shpesh e tipit transezofageale.

Për shkak të vështirësive të shpeshta diagnostike janë hartuar, dhe mëpastaj, nëpërmjet kontrollesh dhe konfirmimesh të shumta, pranuar kriteret e Duke Univesity Medical Center (Durham & co. 1994). Janë listuar kritere madhore dhe kritere minore, si më poshtë:

Kritere madhore:
– Bakteriologjike
– Ekokardiiografike ( a. Evidentimi i një mase brendakardiake lëkundëse në vendet ku mëshpesh formohen vegjetacione, si, valvula, difekte të septumit ndërkardiak, material proteze etj. b. Abscese brendakardiake.)
– Klinike (shfaqja e një fishkëllime të re kardiake)

Kritere minore:
– Ekzistenca e një kardiopatie paraprake apo e një gjendje toksiko-vartësie nëpërmjet rruge venoze.
– Fenomene vaskulare (emboli arterioze, infarkte pulmonare, aneuroza mikotike, hemorragji brendakafkore)
– Fenomente imunologjike (glomerulonefrit, nyje të Oslerit, prani e faktorit rehumatoid)
– Bakterihemi jo persistente apo e shkaktuar nga baktere që zakonisht nuk janë shkak i endokarditit.
– Gjetje ekokardiografike që përputhen, por që nuk përfshihen tek kriteret madhore

Terapia

Trajtim antibiotik baktericid, më shpesh nëpërmjet rrugës venoze, dhe me dozazhe tepër të larta.
Antibiotikët duhen dhënë për një kohë të gjatë (këshillohet për rreth 4 javë), pavarësisht nga zhdukja e temperaturës dhe nga negativizimi i hemokulturës.
Terapi antikoagulante me heparinë në rast se ka manifestime embolike.
Ndërhyrje kirurgjikale në raste specifike.

Semiotikë mjekësore – Auskultimi i kraharorit

Semeiotikë mjekësore – Auskultimi i kraharorit

Auskultimi (dëgjimi) i kraharorit është një veprim me rëndësi themelore në mjekësi. Çdo mjek, por edhe çdo student që i futet praktikës klinike duket të ketë njohuri mbi zhvillimin korrekt të këtij akti, dhe komponenti të ekzaminimit objektiv të pacientit.

Këtu do të flas, më së shumti, për auskultimin e kraharorit në relatë me mushkëritë. Dëgjimi i kraharorit kryhet në duke krahasuar njërin gjysmë-kraharor me tjetrin; pra në mënyrë krahasuese. Kjo sepse çdo njëri, çdo pacient ka një kuadër personal, fiziologjik, i cili bën pjesë në ndryshueshmërinë normale, e që nuk është medoemos i njëjtë me atë të një pacienti tjetër.

Mënyra e auskultimit (dëgjmit) të mushkërive

Auskultimi fillohet nga maja, duke zbritur drejtë bazave të mushkërive. Në auskultimin e pjesës së pasme të kafazit të kraharorit duket patur kujdes që diafragma e stetofonendoskopit të vendoset korrektësisht duke përjashtuar zonat e shpatullave, pra në brendësi të këtyre. Ndërsa në auskultimin e pjesës së përparme të kafazit të kraharorit duhet patur kujdes nga zona e projektimit të zemrës.

Gjatë dëgjimit pacienti duhet të marrë frymë thellë, me gojë hapur dhe pa bërë zhurma me këtë të fundit. Nëse pacienti ka shumë qime në kraharor, për të shmangur zhurma që i detyrohen fërkimit të diafragmës së stetofonendoskopit me qimet, këshillohet njomja e sipërfaqes së auskultimit.

Çfarë dëgjohet gjatë auskultimit të kraharorit?

Zhurmat fiziologjike

Zhurma frymëmarrëse normale, e cila njihet edhe si murmurimë fshikore (fshikëzore). Murmuritja (murmurima) fshikore gjenerohet nga “përplasja” e ajrit mbi hojëza, të cilat mund të thuhet se sillet si një filtër poroz ku ajri kanalizohet. Murmurima fshikore dëgjohet, auskultohet në të gjithë rajonin mushkëror, por më qartë në zonat periferike të mushkërive.

Murmurima fshikore është më e fortë në fazën e frymëthithjes, ndërsa në fazën e frymënxjerrjes dobësohet dhe kjo për shkak se frymëthithja realizohet falë komponentëve muskulorë (diafragma, muskuj ndërbrinjorë dhe m aksesorë të frymëshkëmbimit), duke prodhuar një fluks ajri më të shpejtë krahasuar me frymënxjerrjen që nga ana e vetë është një fenomen fiziologjik pasiv.
Murmurima fshikore mund të zvogëlohet në intensitet kur ajri pengohet të hyjë në hojëza apo në rast të reduktimit të përbërësit elastik mushkëror. Murmërima fshikore rritet në intensitet, në rast se zgavra e kraharorit ka një seksion të tërthortë të hollë apo të holluar. Ndërsa kur ajri nuk hynë në disa zona të mushkërisë, për shembull për shkak të bllokimit të një bronku, perceptohet e ashtuquqjtura heshtje respiratore.

Zhurma bronkofshikore e cila prodhohet në zonat e kalimit nga pema bronkiale në zonën e hojëzave. Pra është një zhurmë e përzierë mes asaj bronkiale dhe zhurmës alveolare (hojëzore). Zhurma bronkofshikëzore dëgjihet më mirë në zonat e majës së mushkërive apo në dy hapërsirat e para ndërbrinjore.

Zhurma bronkiale – zhurmë që shkaktohet nga kalimi i ajrit nëpër rrugët e ajrit me diametër të madh, si bronket. Dëgjohet mirë në auskultimin e pjesës së përparme të kafazit të kraharorit. Kur zhurma bronkiale dëgjohet në periferi të mushkërive atëhere jemi përballë një rasti patologjik. E njëjta gjë thuhet për rastin kur është një-anësore, meqënëse mund të jetë shenjë e një dëndësimi të parenkimës mushkërore.

Zhurmat e patologjike apo të shtuara

Zhurmat jo të vazhdueshme, të cilat dallohen në zhurma me tonalitet të ulët e që janë shenjë bronkiti. Këto zhurma prodhohen nga kalimi i ajrit nëpër mukusin e prodhuar nga mushkëritë. Tek zhurmat jo të vazhdueshme përfshihen edhe zhurmat me tonalitet të lartë të cilët formohen nga vonesa në hapjen e hojëzave; tipike të bronkopolmonitit.

Zhurmat e vazhdueshme. Edhe këto dallohen në zhurma me tonalitet të ulët ku futen zhurmat e prodhuara kur ajri kalon nëpër rrugët e ajrit të ngushtuara nga bronkospazma apo mukusi, dhe zhurmat me tonalitet të lartë të ciltë formohen në rastet kur ajri kalon nëpër bronke të zvogëluar; kryesisht gjatë fazës së frymënxjerrjes.

–

Rinstinkt

——————————————————————

Semeiotika abdominale

Si fillim lipsen disa koncepte anatomie topografike me anë të cilave të orientohemi në kuptimin e simptomave dhe shenjave.
Në pamjen ballore rajoni abdominal përket me zonën që qëndron apo shtrihet nën diafragmë. Duke përdorur disa linja, jo edhe aq imagjinare, rajoni abdominal mund të ndahet në disa kuadrante.

Kuadrantët abdominalë

Këtu, do të përshkruaj vetëm ndarjen në nëntë (9) kuadrante e cila përftohet nda ndërprerja e katër linjave.
Për këtë nevojitet linja paraqëndrore e cila shtrihet midis linjës së mesme dhe asaj që kalon nga gjëmbi* iliak antero-superior. Në gjysmë-abdomenin e djathtë ndërprerja e kësaj linje me harkun brinjor ndodh në nivelin e kërcit të brinjës së IX dhe identifikon pikën paraqëndrore, që përket me fundin apo bazën e fshikëzës së vrerit.
Nevojiten linjat horizontale transpilorike (ndërpilorike) e cila shtrihet ekzaktësisht midis gropës jugulare (zgjedhore të qafës) dhe pubisit. Në pikën e vetë mesatare identifikon trupin e vertebrës së parë lumbare. Linja transgungëzore, e cila kalon mbi dy gungëzat iliake e në pikën e vetë më të mesme identifikon trupin e vertebrës së pestë lumbare.

Emërtimi i nëntë rajoneve të kuandrantëve abdominalë

Fasha e sipërme përbëhet nga hipokondri i djathtë, epigastri, dhe hipokondri i majtë.
Fasha e mesme përbëhet nga ija e djathtë, mezogastri apo zona rreth-ombelikale dhe ija e majtë.
Fasha e poshtëme përbëhet nga gropa ilake e djathtë, hipogastri dhe gropa iliake e majtë.

Dy ndarje alternative të sipërfaqes abdominale në kuadrante.

Ekzaminimi objektiv i abdomenit

Si për cdo aparat apo organ tjetër, edhe për aparatin tretës apo më mirë të them, abdomenin në përgjithësi (meqë në zgavrën abdominale ndohen edhe organe të tjerë si pankreasi, shpretka, organet gjinore etj), ndiqet sekuenca e inspektimit (hetimit), palpimit (prekjes), perkusionit (goditjes) dhe auskultimit (dëgjimit).

Inspektimi i abdomenit

Gjatë inspektimit të rajonit abdominal duhet të vlerësohen gjendja e lëkurës; për shembull të shihet nëse ekzistojnë vraja apo shenja të lëna nga ndërhyrje të mëparshme kirurgjike, ndryshime të nuancës natyrore të lëkurës etj.
Duhet të shihet nëse ekzistojnë fryrje apo mbufatje jo simetrike apo qoftë edhe simetrike.
Duhet të shihet nëse abdomeni është i fryrë, jashtë normalitetit të subjektit që kemi përballë apo nëse fryrja është pjesë normale e konstitucionit të tij. Të shihet nëse kjo fryrje mund t’i detyrohet meteorizmit apo ndonjë derdhjeje apo akumulimi lëngu në kavitetin peritoneal. Abdomeni që i ngjan barkut të një bretkose (batrakos) me kërthizën të sheshuar apo të nxjerrë jashtë (pra, jo normale) apo prania e qarkullimit hematik kolateral të tipit “caput medusae” janë shenja të një akumulimi lëngjesh në këtë kavitet.
Siç edhe e përmenda më sipër, abdomeni “i fryrë” mund t’i detyrohet edhe shëndetit të subjekt-pacientit, i cili manifestohet kryesisht në rajonin abdominal; në këtë rast kërthiza do të jetë normale, pra e brenda-futur.
Po ashtu një fryrje e abdomenti mund të jetë shenjë e një bllokimi intestinal, pra e bllokimit të zorrëve.

Palpimi (prekja) e abdomenit

Palpimi i rajonit abdominal mund të jetë sipërfaqësor apo i thellë. Palpimi kryhet me pëllëmbën e dorës, e kryesisht me sipërfaqen e brendshme të gishtrinjëve, por duke treguar kujdes për të aplikuar presion në mënyrë uniforme me të gjithë pëllëmbën e jo me majat e gishtave.
Gjatë palpimit eksplorohen sektorët e ndryshëm (kuadrantët abdominalë). Palpimi ka dy qëllime kryesore: së pari lokalizimin e dhimbjeve sponten apo të provokuara dhe lokalizimin e organeve abdominal të eksplorueshëm dhe gjykimin mbi ndonjë zmadhim eventual të këtyre apo praninë e masave brenda-abdominale.
Ndonjëherë palpimi, prekja e abdomenit (barkut) nuk mund të kryhet me lehtësi meqënëse disa subjekte janë veçanërisht të ndjeshëm dhe mund të ushtrojnë rezistencë nëpërmjet tkurrjes së muskujve abdominalë. Ndjeshmëria e subjektit mund t’i detyrohet edhe dhimbjes së shkaktuar nga prekja e ekzaminatorit. Në këto raste thuhet se abdomeni është jo i prekshëm; ky fakt paraqitet edhe në kartelën apo dokumentin e shtrimit të pacientit.

Palpimi i mëlçisë – prekja e mëlçisë

Kur pacienti nuk ka probleme nga mëlçia, pra kur mëlçia është me përmasa fiziologjike, ajo mund të preket vetëm duke e ftuar pacientin të kryejë një frymëmarrje të thellë. Frymëmarrja e thellë me tkurrjen e diafragmës bën që kjo e fundit të zbresë poshtë duke ushtruar presion mbi oranet nën-diafragmatike, e kështu edhe mbi mëlçinë që gjendet në krahun e djathtë, menjëherë nën diafragmë. Si pasojë mëlçia zbret poshtë dhe mund të preeket nga mjeku ekzaminator.
Manovra e përshkruar më sipër mundëson që gjatë prekjes së mëlçisë të perceptohet konsistenca dhe parregullsi eventuale të saj.
Mëlçia, kur ka një konsistencë normale, që përkufzohet si parenkimatoze, i shpëton prekjes; ndërsa rritja e konsistencës hepatike, që është ndër të tjera edhe parametër klinik i një rëndësie të veçantë, bën që mëlçia të perceptohet lehtësisht.
Gjatë palpimit të mëlçisë, skaji i poshtëm ndiqet në të gjithë gjatësinë e tij, deri në kufirin e majtë. Kur jemi përballë një rasti zmadhimi që mëlçisë, pra hepatomegali, për të treguar gradën e zmadhimit përdoret vendosja e gishtave në mënyrë trasversale me harkun brinjor. Për shembull, hepatopatitë kronike të cilat shpesh evoluojnë në cirozë japin hepatomegali.

Palpimi i shpretkës – prekja e shpretkës

Në kushte normale shpretka nuk mund të preket meqënëse është e mbuluar, nga brinjët. Palpimi (bimanual) mund të kryhet vetëm në rast zmadhimi të shpretkës, splenomegali, e ka një rëndësi të madhe semeiologjike meqënëse jep të dhëna mbi konsistencën dhe madhësinë e organit në fjalë.

Perkusioni i abdomenit

Gjatë perkusionit të abdomentit, në përgjithësi dëgjohet një tingull timpanik për shkak të një sasie të vogël ajri të ndodhur në tubin tretës. Timpanizmi është shumë më evident në zonën që përket me projektimin e stomakut në sipërfaqen abdominale – e ashtuquajtura zona gjysmëhënore e Traubes.
Perkusioni i abdomenit kryhet me pacientin që qëndron i shtrirë me shpinë. Goditjet jepen në mënyrë rrezore përgjithësisht duke filluar nga kërthiza e duke vazhduar më pastaj drejt periferisë.

Auskultimi i abdomenit

Ekzaminimi i rajonit abdominal

Gjatë auskultimit të abdomenti mund të dëgjohen zhurmat që i detyrohen aktivitetit peristaltik, të cilat zhduken në rast ileumi paralitik. Po ashtu mund të dëgjohen zhurma vaskulare, fishkëllima që i detyrohen stenozave, për shembull të arteris veshkore apo mezenterike, apo aneurizmave të aortës abdominale.

–

Rinstinkt Rat, 2014

–

[Nëse postimi të pëlqeu, dhe do të qëndrosh i/e azhornuar, mos harro të vendoshësh një “Like” tek faqja e blogut në Facebook.]

———————————————————————-

Hernia – Herniet

Përkufizimi i hernies

Me hernie kuptohet dalja e një organi të përbrendshëm apo e një pjese të tij nga kaviteti (zgava) natyrore, në të cilën ndodhet normalisht, nëpërmjet një vrimë të preformuar apo të sapoformuar.

Herniet formohen kur të përbrendshmet zhvendosen jashtë nga kaviteti në të cilin ndodhen zakonisht, nëpërmjet zonave me rezistencë më të vogël. Herniet vihen re në sipërfaqe si enjtje, mbufatje, fryrje apo trashje.

Herniet e brendshme

Herniet e brendshme realizohen kur një organ i brendshëm futet në një vrimë apo kanal i cili vendos një komunikim mes dy zgavrash të brendshme. Për shembull: hernie cerebrale nëntentoriale (nëntendore), hernie të mediastinumit, hernie diafragmatike, hernie të vrimës së Winslowt, hernie duodenale etj.

Shkaqe të hernieve abdominale

• Dobësi e strukturave anatomike të murit abdominal.
• Pamjaftueshmëri e mbivendosjes së muskujve.
• Mungesë muskujsh apo prani shenje kirurgjike apo vraje.
• Dobësi e fituar nga shkaqe traumatike.
• Rritje e presionit endoabdominal në rast kollitjeje, sforcimesh, apo zgjerim të organeve të brendshme.
• Predispozicion gjenetik – kolagjeni i tipit III
• Tymi i cigareve rrit mundësinë për të patur hernie.

Simptomatologjia e hernieve abdominale

Shfaqje e mbufatjes. Në pjesën më të madhe të rasteve është pikërisht shfaqja e mbufatjes/fryrjes nënlëkurore e cila e nxit pacientit të shkoi tek mjeku.

Në rastin e hernieve inguinale dhe krurale dhembja përkeqësohet gjatë sporcimeve fizike apo gjatë qëndrimit në këmbë. Ndërsa herniet epigastrike janë të dhimbshme edhe pse me përmasa të vogla.

Anatomia patologjike e hernieve abdominale

Trasta herniare – është e përbërë nga një jashtëdalje e peritoneumit parietal që vesh të përbrendshmen e herniuar. Në trastën herniare dallohen një qafë, një trup dhe një fund. Trasta herniare është jo e plotë një rastin e organeve brenda-abdominalë të cilët janë të mbuluar në mënyrë të pjesshme nga peritoneumi (fshikëza e urinës, pjesët fikse të kolonit.).

Përmbajtja – ndryshon në varësi të zonës së hernies. Zakonisht përbëhet nga epiploon, nga zorrë e hollë apo kolon. Tek herniet inguinale përmbajtja mund të përfaqësohet nga fshikëza e urinës apo nga shtojcat e mitrës.

Impulsi dhe zgjerimi

Pas reduktimit të hernies, gishti i futur në trastën herniare mundëson përcaktimin e natyrës herniare të mbufatjes së dyshuar. Në këtë rast i kërkohet pacientit që të kollitet. Ndjenjës së impulsit i bashkëngjitet ajo e zgjerimit të trastës herniare.

Pakësueshmëria e hernieve abdominale

Në pjesën më të madhe herniet me përmasa modeste mund të thjeshtohen (zvogëlohen) lehtësisht në abdomen, thjeshtë duke ushtruar presion mbi fryrjen/mbufatjen. Gjithsesi herniet me vëllim më të madh nuk janë të pakësueshme dhe kërkojnë ndërmarrjen e veprimevet të veçanta.

Ekzaminimi objektiv i një pacienti

Kontrolli (inspektimi)

Gjatë inspektimit pacienti qëndron në këmbë përballë ekzaminatorit. Gajtë inspektimit të thjeshtë mund të shpëtojnë pa u parë herniet me përmasa të vogla apo ato që janë ende në brendësi të kanalit, sidomos tek pacientët obezë.

Kalimi nga pozicioni i shtrirë me shpinë në atë të drejtë apo rritja e presionit endo-abdominal mund të vënë në dukje mbufatje herniare, mjaftë të vëllimshme, për të cilat përndryshe nuk do të dyshohej.

Gjatë kontrollit/inspektimit vlerësohen: vendi, forma, vëllimi, limitet, ndryshimet lëkurore, lëvizjet eventuale me ndryshimin e pozicionit.

Prekja me dorë (palpimi)

Gjatë prekjes me dorë/palpimit të pacientit vlerësohen temperatura e lëkurës, e cila është rritur në rast të një skuqje lëkurore apo nënlëkurore të trastës herniare.

Vlerësohet edhe konsistenca e hernies, e cila ndryshon në varësi të së përbrendshmes së pranishme në trastën herniare (pra epiploon, zorrë etj.).

Në disa raste mund të ndodh që në pjesën e zorrës së herniuar të jetë grumbulluar material i fortë, solid. Në këtë rast hernia është e pazvogëlueshme dhe mund të “mbytet”. Ndër simptomat e “mbytjes” së hernies janë dhembja, pa pakësueshmëria e papritur, tkurrja e murit abdominal (shenjë e peritonitit) etj.

Me mbytje të hernies, të përmendur më sipër, kihet parasysh një ngushtim i përmbajtjes së hernies që shkakton probleme në qarkullimin e gjakut të cilat shpien pazgjidhshmërisht në nekrozë të pjesës së herniuar.

Mes formave të ndryshme të hernieve ajo kruralja është forma që ndërlikohet më shpesh duke u mbytur në unazën fibroze që përkufizon lacuna vasorum-in.

Zonat herniare abdominale

Herniet e marrin emrin e tyre nga zonat ku kanë origjinën. Ekzistojnë hernie të linjës alba, hernie ombelikale, hernie inguinale, hernie krurale, dhe hernie oturatore.

Herniet epigastrike

Hernie të murit abdominal të përparmë; hernie epigastrike. (Netter)

Herniet epigastrike prodhohen gjatë linjës alba, nëpërmjet “çarjeve” të aponeurozës që shtrihet në skajet e mediale të muskujve të drejtë të abdomenit. Herniet epigastrike zakonisht përmbajnë epiploon, dhe rrallë herë kalojnë përmasat e një lajthie. Janë të prekshme nën lëkurë dhe jo gjithnjë të pakësueshme.

Herniet krurale

Herniet krurale zhvillohen në hapësirën e ndërmjetme (zonën e dobët) të lacuna vasorum-it, mes venës femorale dhe ligamentit të Gimbernat-it. Herniet krurale janë më të shpeshta tek seksi femër. Manifestohen me dhimbje në rrëzë të kofshës dhe mbufatje në zonën inguinale. Me anë të palpimit (prekjes me dorë) mund të vlerësohet konsistenca e mbufatjes.

Llojet e hernieve krurale: 1- anash në krahasim me enët e gjakut 2- ndërenëzore (e rrallë) 3- mediale (më e shpeshta) 4- nëpërmjet ligamentit të Gimbernati-it (e rrallë)

© Rinstinkt, mbi tekstin

–

[Nëse postimi të pëlqeu, dhe do të qëndrosh i/e azhornuar, mos harro të vendoshësh një “Like” tek faqja e blogut në Facebook.]

—————————————————————————————