Ndarja qelizore

Domethenia e kromozomeve ne termat e permbajtjes se tyre

Kromozom

Gjenet, njesite e informacionit te qelizes, jane te perbera prej ADN-je. Tek eukariotet, ADN-ja lidhet me proteina per te formuar fibrat e kromatines, te cilat perbejne kromozomet. Organizimi i ADN-se se eukarioteve ne forme kromozomesh i jep mundesi ADN-se qe te replikohet me saktesi dhe te shperndahet ne qelizat bija pa u mpleksur.

Krahasimi i organizimit te ADN-se tek eukariotet dhe prokariotet

Qelizat prokariote zakonisht kane nje molekule ADN-je qarkore. Kromozomet e eukarioteve kane disa nivele organizimi. ADN-ja eshte e lidhur me histonet (proteiona bazike) per te formuar nukleozomet. Nukleozomet jane, me tej, te organizuara ne vargje te gjate te mbajtur se bashku nga proteina johistonike qe kane nje funksion mbeshtetes.

Proteinat histonike dhe roli i tyre

Identifikimi i stazheve dhe ngjarjet kryesore gjate ciklit qelizor (eukariot-ik)

Me cikel qelizor nenkuptohet periudha qe nga fillimi i nje ndarjeje deri ne fillimin e ndarjes tjeter. Cikli qelizor perbehet nga interfaza (ndërfaza) dhe faza M. Ndërfaza (interfaza) konsiston ne nje faze te pare gap (G1), faza e


sintezes (S), dhe faza e dyte gap (G2). Gjate fazes G1, qeliza rritet dhe pergatitet per fazen S. Gjate fazes S, ADN-ja dhe proteinat e kromosomeve dyfishohen (sintetizohen te tjera) dhe ndodh duplikimi i kromozomeve. Gjate fazes G2, rritet sinteza e proteinave ne kuader te pergatitjes per ndarjen qelizore. Faza M perbehet nga Mitoza; ndarja berthamore qe prodhon dy berthama te njejta me berthamen nene, dhe citokineza, ndarja e citoplazmes ne dy pjese, per qelizat bija.

Domethenia e Mitozes dhe pershkrimi i procesit

Skemë e mitozës

Mitoza siguron ruajtjen e numrit te kromozomeve kur nje qelize eukariote ndahet per te dhene dy qeliz bija. Gjate mitozes kromozomet e njejte shperndahen ne polet e kunderta te qelizes dhe , me pas, rreth cdo grupi formohet nje menbrane (berthamore).

Gjate profazes, kromatina kondensohet (ngjishet, trashet) ne kromozomët e dyfishuar. Çdo kromozom esthe i perbere nga nje çift kromatidesh vëllezër. Membrana berthamore fillon te zhduket ndersa fillon te duket (te ndertohet) boshti mitotik.

Gjate prometafazes, mikrotubat (mikrogypthat) fiksohen tek cinetokoret e kromozomeve, dhe kromozomet fillojne te levizin drejt boshtit (planit) qendror te qelizes.

Gjate metafazes, kromozomet jane te renditur ne planin (boshtin) qendror te qelizës ose pllakën metafazore. Boshti mitotik eshte ndertuar plotesisht dhe cinetokoret e kromatideve vëllezër jante te lidhur me mikrotuba ne polet e kunderta te qelizes.

Gjate anafazes, kromatidet vëllezer ndahen dhe levizin drejt poleve te kundert te qelizes te drejtuar nga mikrotubat (mendohet se levizja shkaktohet nga rreshqitja e mikrotubave jopolare mbia ato polare, pra qe shkojne nga nje pol i qelizes ne polin tjeter…). Tani, çdo kromatid konsiderohet si nje kromozom me vete.

Gjate telofazes, ri-formohet mbeshtjella berthamore rreth cdo kompleti kromozomesh. Berthamëza (berthamëzat) behen te dukshme, kromozmet de-kondensohen (rikthehen ne gjendjen e meparshme, jo te ngjeshur), dhe zhduket boshti mitotik.

Citokineza (ndarja citoplazmatike) zakonisht fillon gjate telofazes.


Rinstinkt 2012

——————————————————————————————————-